Memduh Şevket Esendal

1883’te Çorlu'da doğdu, göçmen olan ailesinin peş peşe gelen savaşlar dolayısıyla sürekli maddi sıkıntıya düşmesi yüzünden düzgün bir öğrenim yapmak fırsatı bulamadı. Esendal kendi sözleriyle, "İlkokul da dahil hiçbir okuldan mezun olmamış, tam manasıyla bir alaylı olarak yetişti". Çocukluğunda doktor olmak isteyen Esendal, babasının ölümünden ve Balkan Savaşı'nın çıkmasından sonra İstanbul'a geldi, savaş bitince yeniden Çorlu'ya döndü. İlk öykülerini M.Ş, M.Ş.E., Mustafa Yalınkat, M. Oğulcuk, İstemenoğlu gibi takma adlarla yazan Esendal, ilk yazılarını İrtika (1902) ve Musavver Fen ve Edep (1910) gibi gazete ve dergilerde yayımladı. Cevdet Kudret, Türk öykücülüğünde özel bir yeri olan Esendal'ın tarihi bilinen ilk öyküsünün "El Malının Tasası" (1912) olduğunu belirtmektedir. Esendal'ın yazarlığının en verimli döneminin Meslek gazetesini çıkardığı 1925 yılı olduğunu, yazarın o yıl, o zamana kadar yazdığı ve yenilerini eklediği 35 öykü yayımladığını belirtmektedir. Esendal'ın ancak 38 tefrikası yayımlanan ve yarım kalan Miras adlı romanı da aynı yıl yine Meslek gazetesinde çıktı. Esendal, Ayaşlı ve Kiracıları'nın yayımladığı 1934 yılına kadar tek tük öyküler yazmakla yetindi. Esendal'ın yazarlığının en verimli dönemi, siyasal yaşamdan ayrıldığı 1945 yılından sonra oldu ve yazar 1946 yılında on yedi öykü yazdı. Esendal 1952 yılına kadar Ülkü, Sanat ve Edebiyat Gazetesi, Seçilmiş Hikâyeler, Türk Dili gibi dergilerde göründü, özellikle Ulus gazetesinin Pazar eklerinde yayımlanan öyküleriyle ününü genişletti. Esendal adından sık sık söz ettiren bir politikacı (IV, VI, VII ve VIII. dönem milletvekili) ve on yedi yıl yurtdışında ülkemizi başarıyla temsil etmiş bir diplomattır. Yaşamının ancak dokuz yılında (1923- 1926 ve 1946- 1952) edebiyatla ciddi biçimde uğraşmış olmasına rağmen, Esendal değişik konuları ve anlatımındaki yalınlık dolayısıyla yeni Türk öyküsünün en önemli adlarından biri olmayı başardı. Memduh Şevket Esendal, "Ayaşlı ve Kiracıları" adlı yapıtıyla CHP roman yarışmasında ödül kazandı (1942). Esendal 16 Mayıs 1952’de aramızdan ayrıldı.

 

Kitapları:

 

Roman

Ayaşlı ve Kiracıları (1934-1957)

Vassaf Bey (1983, ölümünden sonra)

Miras

 

Öykü

 

Bir Kucak Çiçek

Bizim Nesibe

Gödeli Mehmet

Güllüce Bağları Yolunda

Hava Parası

İhtiyar Çilingir

Kelepir

Mendil Altında

Otlakçı

Sahan Külbastısı

Veysel Çavuş

Gönül Kaçanı Kovalar

Mutlu Bir Son

Hikayeler 1. Kitap (1946, Otlakçı adıyla 1958)

Hikayeler 2. Kitap (1946 Mendil Altında adıyla 1958)

Temiz Sevgiler (iki cilt, ölümünden sonra 1983)

Veysel Çavuş (1984, ölümünden sonra)

Bir Küçük Çiçek (1984, ölümünden sonra)

İhtiyar Çilingir (1984, ölümünden sonra)

Bütün eserleri 9 cilt olarak 1983-1984’te yayınlandı

 

Hatıra

 

Tahran Anıları ve Düşsel Yazılar

 

Mektup

Kızıma Mektuplar

Oğullarıma Mektuplar